هم آوایی

    بسیاری از کلماتی که در ظاهر هیچ رابطه‌ای با هم ندارند و هیچ‌گاه‌ ـ البته با توجه به ذهنیت اشتباه ما ـ نمی‌توانند به عنوان قافیه در شعر مورد استفاده قرار گیرند، از نظر آوایی دارای آهنگ یکسانی هستند یا می‌توانیم بگوییم که با یکدیگر هم‌وزن‌اند. مثلا فریاد و پرواز در شعر زیر:

در یکی فریاد

                 زیستن‌ ـ

[‌پرواز عصیانی^* فواره‌ئی

 که خلاصیش از خاک

                            نیست

و رهایی را

               تجربه‌ئی می‌کند.]

                                                    (تمثیل)

به همین دلیل در شعر سپید چون آهنگ واژه‌ها نقشی تعیین‌کننده در آهنگ کل شعر دارد، به چنین کلماتی بسیار زیاد بر‌می‌خوریم. به این ویژگی هم‌آوایی می‌گویند.در قطعه‌ی زیر به سه واژه‌ی مجال‌، تمام‌ و زمان توجه کنید:

اینک آهو بره‌ئی

که مجال خود را

                     به تمامی

                                 زمانمایه‌ی جست و جویش کردم.

                                                                            (حکایت)

گرچه تمام و زمان دارای پسوند هستند، به دلیل همآوایی‌شان با یکدیگر تاثیر به‌سزایی در آهنگ این قطعه گذاشته‌اند.


* از این پس ویژگی‌های آوایی ای را که می‌شناسیم تنها با رنگ‌های یکسان مشخص می‌کنم.